Pengamal undang-undang Islam perlu ilmu mendalam untuk rujukan sumber hukum
KENYATAAN Menteri di Jabatan Perdana Menteri, Datuk Seri Jamil Khir Baharom bahawa peguam syarie di Mahkamah Syariah mestilah terdiri daripada mereka yang beragama Islam hendaklah dilihat dari sudut positif. Syarat itu sudah pun termaktub di dalam Kaedah-Kaedah Peguam Syarie yang sudah diluluskan.
Umpamanya, Kaedah-Kaedah Peguam Syarie (Wilayah-Wilayah Persekutuan) mensyaratkan Islam sebagai kriteria yang perlu dipenuhi sebelum layak dilantik sebagai Peguam Syarie di Wilayah-Wilayah Persekutuan.
Di Selangor pula, Kaedah-Kaedah Peguam Syarie (Negeri Selangor) 2008 memasukkan syarat Islam ini. Oleh itu, sejak 2008, tiada Peguam Syarie bukan Islam diterima masuk sebagai Peguam Syarie di Selangor.
Mengikut hukum asal, seorang peguam bukan Islam tidak dihalang menjadi peguam syarie di Mahkamah Syariah. Selagi seseorang itu boleh bertindak bagi anak guamnya berdasarkan kepada nisbah atau gantian, maka seseorang bukan Islam itu harus menjadi peguam syarie di mahkamah syariah.
Namun undang-undang di kebanyakan negeri di Malaysia
Pelantikan seseorang peguam syarie oleh anak guamnya di mahkamah sebenarnya adalah berdasarkan konsep al wakalah bil khusumah atau perwakilan di dalam sesuatu pertikaian. Oleh kerana orang yang memberi wakil itu tidak berkeupayaan daripada sudut undang-undang mengendalikan perbicaraan dengan baik, orang yang menerima wakil (iaitu peguam syarie) hendaklah mampu memberi nasihat dan perkhidmatan kepada anak guamnya di dalam sesuatu pertikaian di mahkamah.
Persoalan timbul pula sama ada keperluan menganut Islam di dalam Kaedah-Kaedah Peguam Syarie untuk menjadi peguam syarie itu bercanggah dengan hukum syarak atau tidak? Bagi menjawab persoalan ini, perlulah kita meneliti status dan kedudukan mahkamah syariah itu sendiri.
Seperti yang ramai sudah maklumkan, orang bukan Islam tidak tertakluk kepada bidang kuasa mahkamah syariah. Segala tindakan yang diambil oleh mahkamah syariah tidak memberi kesan kepada orang bukan Islam termasuklah peguam syarie yang bukan Islam.
Dalam konteks ini, adakah seorang peguam syarie bukan Islam tertakluk kepada mahkamah syariah ketika beliau mengendalikan kes di mahkamah syariah? Sudah tentu jawapannya adalah dalam bentuk negatif. Oleh itu, sekiranya seorang bukan Islam itu diterima menjadi peguam syarie dan menjalankan tugas di mahkamah syariah, katakanlah peguam syarie bukan Islam ini melanggar etika, adakah boleh dikenakan atas penghinaan mahkamah syariah?.
Sudah tentu peguam bukan Islam ini akan mengatakan beliau tidak terikat dengan mahkamah syariah. Apabila perkara ini berlaku, sudah tentulah mahkamah syariah menjadi haru biru. Tidak ada kawalan terhadap beliau seperti peguam syarie beragama Islam yang tertakluk kepada etika, tindakan tatatertib dan sebagainya. Sudah pastilah berdasarkan hakikat ini, penggubal kaedah peguam syarie mensyaratkan keperluan menganut Islam itu.
Persatuan Peguam Syarie Malaysia (PGSM) melalui Timbalan Presidennya Musa Awang juga terkejut dengan kebenaran yang diberikan oleh mahkamah sivil bagi menyemak keputusan kerajaan yang mengehadkan peguam syarie kepada orang Islam saja.
Saya yakin tindakan PGSM ini bukanlah semata-mata ingin menjaga periuk nasi peguam syarie Islam saja, malah lebih kepada keprihatinan PGSM terhadap prosiding mahkamah syariah. Saya percaya ahli-ahli PGSM tidak pernah syak kepada rezeki yang ditentukan oleh Allah SWT.
Malah isu penerimaan peguam syarie ini pun sebenarnya termasuk di dalam bidang kuasa mahkamah syariah dan mahkamah sivil tidak mempunyai bidang kuasa mendengar atau memutuskannya apatah lagi mencampuri urusannya.
Hal ini amatlah jelas berdasarkan Jadual Kesembilan Perlembagaan Persekutuan yang menegaskan hal ehwal agama Islam termasuk prosiding dan hal ehwal di mahkamah syariah adalah dalam bidang kuasa mahkamah syariah.
Bagi saya, tidak timbul soal diskriminasi di dalam isu ini yang menyebabkan Perkara 8 Perlembagaan Persekutuan dicabuli. Perkara 8(1) Perlembagaan Persekutuan memperuntukkan hak sama rata di sisi undang-undang. Namun Perkara 8(5) memberi justifikasi untuk mengehadkan peguam syarie Islam saja beramal di mahkamah syariah. Perkara 8(5) itu berbunyi:
8(5) Perkara ini tidak menidaksahkan atau melarang a) apa-apa peruntukan yang mengawal selia undang-undang diri; b) apa-apa peruntukan atau amalan yang mengehadkan jawatan atau pekerjaan yang berkaitan hal ehwal mana-mana agama; atau sesuatu institusi yang diuruskan oleh sekumpulan orang yang menganuti mana-mana agama kepada orang yang menganuti agama itu.
Oleh hal yang demikian, mahkamah syariah termasuk di dalam kategori yang disebutkan di atas.
Seperkara lagi yang perlu kita teliti ialah sama ada perlu atau tidak profesion peguam syarie ini dibuka kepada orang bukan Islam? Bagi saya jawapannya tidak perlu kerana sudah ramai orang Islam yang menjadi peguam syarie.
Lebih-lebih lagi kualiti peguam syarie bukan Islam masih boleh dipertikaikan kerana mereka tidak mahir berbahasa Arab atau merujuk kepada kitab lama yang dipanggil kitab thurath. Undang-undang Islam bukanlah hanya cabang undang-undang semata-mata, ia bersendikan al-Quran dan hadis serta pandangan ulama-ulama silam dan kini.
Ia juga mencakupi elemen rohaniah yang akan mengawal peribadi dan perilaku seseorang peguam syarie. Kebetulan pula saya sendiri adalah seorang peguam sivil dan pada masa sama juga menjadi peguam syarie. Apabila saya mengendalikan kes syariah, saya lebih berhati-hati kerana sentimen beragama itu wujud. Kadangkala memahami kitab-kitab lama juga mengambil masa panjang.
Berbalik kepada hukum Syarak, sudah pasti hukum sesuatu itu boleh berubah berdasarkan kepada keperluan semasa dan tempat. Oleh hal yang demikian hukum bukan Muslim yang mahu menjadi peguam syarie itu boleh berubah.
Oleh kerana memang wujudnya keperluan tertentu bagi menjadi peguam syarie, syarat itu mestilah dipatuhi. Profesion peguam syarie memerlukan ilmu mendalam di dalam tatacara dan hukum syarak. Tidak sekali-kali kualiti peguam syarie boleh dikompromi atau diganggu gugat. Kegagalan merujuk kepada sumber hukum yang asal atau hanya bergantung kepada terjemahan saja akan menyebabkan hujah yang dikemukakan kadangkala tidak tepat serta tergelincir daripada landasan kebenaran.
Oleh yang demikian, bagi saya walaupun hukum asal mengharuskan orang bukan Islam menjadi peguam syarie, isu ini membabitkan hukum dan kemampuan menegakkan keadilan. Keadilan di sini adalah dalam erti kata bagaimana anak guam akan memberi kepercayaan kepada peguam bukan Muslim ini.
Hal ehwal mahkamah syariah adalah hal ehwal agama Islam. Sudah pasti tidak molek jika orang bukan Islam juga berkecimpung di dalam guaman syarie ini. Orang Islam juga tidak pernah mencampuri urusan agama orang lain.
Penulis ialah Presiden Persatuan Peguam-Peguam Muslim Malaysia dan boleh dihubungi melalui e-mel di zainul.rijal@abubakar.my
No comments:
Post a Comment